شـبکه Network
شبکه‌های کامپیوتری مجموعه‌ای از کامپیوترهای "مستقل" متصل به یکدیگرند که با یکدیگر ارتباط داشته و تبادل داده می‌کنند. مستقل بودن کامپیوترها بدین معناست که هر کدام دارای واحدهای کنترلی و پردازشی مجزا بوده و بود و نبود یکی بر دیگری تاثیرگذار نیست.
متصل بودن کامپیوترها یعنی از طریق یک رسانه فیزیکی مانند کابل، فیبر نوری، ماهواره‌ها و... به هم وصل میباشند. دو شرط فوق شروط لازم برای ایجاد یک شبکه کامپیوتری میباشند اما شرط کافی برای تشکیل یک شبکه کامپیوتری داشتن ارتباط و تبادل داده بین کامپیوترهاست.
یک شبکه رایانه‌ای اجازه به اشتراک گذاری منابع و اطلاعات را میان دستگاههای متصل شده به هم، میدهد. در دهه ۶۰ میلادی، آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته ( ARPA )، بودجه‌ای را به منظور طراحی شبکه آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته ( ARPANET ) برای وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا اختصاص داد. این اولین شبکه رایانه‌ای در جهان بود. توسعه شبکه از سال ۱۹۶۹ و براساس طرح‌های توسعه یافته دهه ۶۰ آغاز شد. شبکه‌های کامپیوتری مجموعه‌ای از کامپیوترهای مستقل متصل به یکدیگرند که با یکدیگر ارتباط داشته و تبادل داده می‌کنند. مستقل بودن کامپیوترها بدین معناست که هر کدام دارای واحدهای کنترلی و پردازشی مجزا بوده و بود و نبود یکی بر دیگری تاثیرگذار نیست. متصل بودن کامپیوترها یعنی از طریق یک رسانه فیزیکی مانند کابل، فیبر نوری، ماهواره‌ها و... به هم وصل میباشند. دو شرط فوق شروط لازم برای ایجاد یک شبکه کامپیوتری میباشند اما شرط کافی برای تشکیل یک شبکه کامپیوتری داشتن ارتباط و تبادل داده بین کامپیوترهاست. این موضوع در بین متخصصین قلمرو شبکه مورد بحث است که آیا دو رایانه که با استفاده از نوعی از رسانه ارتباطی به یکدیگر متصل شده‌اند تشکیل یک شبکه می‌دهند. در این باره بعضی مطالعات میگویند که یک شبکه نیازمند دست کم ۳ رایانه متصل به هم است. یکی از این منابع با عنوان «ارتباطات راه دور: واژه‌نامه اصطلاحات ارتباطات راه دور ، یک شبکه رایانه‌ای را این طور تعریف می‌کند: شبکه‌ای از گره‌های پردازشگر دیتا که جهت ارتباطات دیتا به یکدیگر متصل شده‌اند.
دلایل و مزایای استفاده از شـبکه
۱) استفاده مشترک از منابع :
استفاده مشترک از یک منبع اطلاعاتی یا امکانات جانبی رایانه ، بدون توجه به محل جغرافیایی هریک از منابع را استفاده از منابع مشترک گویند.
۲) کاهش هزینه :
متمرکز نمودن منابع واستفاده مشترک از آنها وپرهیز از پخش آنها در واحدهای مختلف واستفاده اختصاصی هر کاربر در یک سازمان کاهش هزینه را در پی خواهد داشت .
۳) قابلیت اطمینان :
این ویژگی در شبکه ها بوجود سرویس دهنده های پشتیبان در شبکه اشاره می کند ، یعنی به این معنا که می توان از منابع گوناگون اطلاعاتی وسیستم ها در شبکه نسخه های دوم وپشتیبان تهیه کرد ودر صورت عدم دسترسی به یک از منابع اطلاعاتی در شبکه " بعلت از کارافتادن سیستم " از نسخه های پشتیبان استفاده کرد. پشتیبان از سرویس دهنده ها در شبکه کارآیی،، فعالیت وآمادگی دایمی سیستم را افزایش می دهد.
۴) کاهش زمان :
یکی دیگر از اهداف ایجاد شبکه های رایانه ای ، ایجاد ارتباط قوی بین کاربران از راه دور است ؛ یعنی بدون محدودیت جغرافیایی تبادل اطلاعات وجود داشته باشد. به این ترتیب زمان تبادل اطلاعات و استفاده از منابع خود بخود کاهش می یابد.
۵) قابلیت توسعه :
یک شبکه محلی می تواند بدون تغییر در ساختار سیستم توسعه یابد وتبدیل به یک شبکه بزرگتر شود. در اینجا هزینه توسعه سیستم هزینه امکانات وتجهیزات مورد نیاز برای گسترش شبکه مد نظر است.
۶) ارتباطات :
کاربران می توانند از طریق نوآوریهای موجود مانند پست الکترونیکی ویا دیگر سیستم های اطلاع رسانی پیغام هایشان را مبادله کنند ؛ حتی امکان انتقال فایل نیز وجود دارد.
انواع شـبکه‌های رایانه‌ای از نظر اندازه
شبکه شخصی ( PAN )
شبکه شخصی ( Personal Area Network ) یک شبکه رایانه‌ای است که برای ارتباطات میان وسایل رایانه‌ای که اطراف یک فرد میباشند (مانند تلفن ها و رایانه‌های جیبی ( PDA ) که به آن دستیار دیجیتالی شخصی نیز میگویند) بکار می‌رود. این که این وسایل ممکن است متعلق به آن فرد باشند یا خیر جای بحث خود را دارد. برد یک شبکه شخصی عموماً چند متر بیشتر نیست. موارد مصرف شبکه‌های خصوصی می‌تواند جهت ارتباطات وسایل شخصی چند نفر به یکدیگر و یا برقراری اتصال این وسایل به شبکه‌ای در سطح بالاتر و شبکه اینترنت باشد. ارتباطات شبکه‌های شخصی ممکن است به صورت سیمی به «گذرگاه» های رایانه مانند USB و فایروایر برقرار شود. همچنین با بهره‌گیری از فناوری‌هایی مانند IrDA، بلوتوث ( Bluetooth ) و UWB می‌توان شبکه‌های شخصی را به صورت بی‌سیم ساخت.
شبکه محلی ( LAN )
شبکه محلی ( Local Area Network ) یک شبکه رایانه‌ای است که محدوده جغرافیایی کوچکی مانند یک خانه، یک دفتر کار یا گروهی از ساختمان‌ها را پوشش میدهد. در مقایسه باشبکه‌های گسترده ( WAN ) از مشخصات تعریف‌شده شبکه‌های محلی می‌توان به سرعت ( نرخ انتقال ) بسیار بالاتر آنها، محدوده جغرافیایی کوچکتر و عدم نیاز به خطوط استیجاری مخابراتی اشاره کرد.
شبکه شهری ( MAN )
شبکه کلان‌شهری ( Metropolitan Area Network ) یک شبکه رایانه‌ای بزرگ است که معمولاً در سطح یک شهر گسترده میشود. در این شبکه‌ها معمولاً از زیرساخت بی‌سیم و یا اتصالات فیبر نوری جهت ارتباط محل‌های مختلف استفاده میشود.
شبکه جهانی ( WAN )
شبکه گسترده ( Wide Area Network ) یک شبکه رایانه‌ای است که نسبتاً ناحیه جغرافیایی وسیعی را پوشش میدهد (برای نمونه از یک کشور به کشوری دیگر یا از یک قاره به قاره‌ای دیگر). این شبکه‌ها معمولاً از امکانات انتقال خدمات دهندگان عمومی مانند شرکت‌های مخابرات استفاده می‌کند. به عبارت کمتر رسمی این شبکه‌ها ازمسیریاب ها و لینک‌های ارتباطی عمومی استفاده می‌کنند. شبکه‌های گسترده برای اتصال شبکه‌های محلی یا دیگر انواع شبکه به یکدیگر استفاده می‌شوند؛ بنابراین کاربران و رایانه‌های یک مکان میتوانند با کاربران و رایانه‌هایی در مکانهای دیگر در ارتباط باشند. بسیاری از شبکه‌های گسترده برای یک سازمان ویژه پیاده‌سازی می‌شوند و خصوصی هستند. بعضی دیگر به‌وسیله سرویس دهندگان اینترنت ( ISP ) پیاده‌سازی می‌شوند تا شبکه‌های محلی سازمانها را به اینترنت متصل کنند.
شبکه متصل ( Internetwork )
دو یا چند شبکه یا زیرشبکه ( Subnet ) که با استفاده از تجهیزاتی که در لایه ۳ یعنی لایه شبکه مدل مرجع OSI عمل می‌کنند مانند یک مسیریاب، به یکدیگر متصل می‌شوند تشکیل یک شبکه از شبکه‌ها یا شبکه متصل را می‌دهند. همچنین می‌توان شبکه‌ای که از اتصال داخلی میان شبکه‌های عمومی، خصوصی، تجاری، صنعتی یا دولتی به وجود می‌آید را شبکه متصل نامید. در کاربردهای جدید شبکه‌های به هم متصل شده از قرارداد IP استفاده می‌کنند. بسته به اینکه چه کسانی یک شبکه از شبکه‌ها را مدیریت می‌کنند و اینکه چه کسانی در این شبکه عضو هستند، می‌توان سه نوع شبکه متصل دسته‌بندی نمود: شبکه داخلی یا اینترانت ( Intranet ) - شبکه خارجی یا اکسترانت ( Extranet ) - شبکه اینترنت ( Internet ) شبکه‌های داخلی یا خارجی ممکن است که اتصالاتی به شبکه اینترنت داشته و یا نداشته باشند. در صورتی که این شبکه‌ها به اینترنت متصل باشند در مقابل دسترسی‌های غیرمجاز از سوی اینترنت محافظت می‌شوند. خود شبکه اینترنت به عنوان بخشی از شبکه داخلی یا شبکه خارجی به حساب نمی‌آید، اگرچه که ممکن است شبکه اینترنت به عنوان بستری برای برقراری دسترسی بین قسمت‌هایی از یک شبکه خارجی خدماتی را ارائه دهد.
شبکه داخلی ( Intranet )
یک شبکه داخلی مجموعه‌ای از شبکه‌های متصل به هم میباشد که از قرارداد IP و ابزارهای مبتنی بر IP مانند مرورگران وب استفاده می‌کند و معمولاً زیر نظر یک نهاد مدیریتی کنترل میشود. این نهاد مدیریتی شبکه داخلی را نسبت به باقی قسمت‌های دنیا محصور می‌کند و به کاربران خاصی اجازه ورود به این شبکه را میدهد. به طور معمول‌تر شبکه درونی یک شرکت یا دیگر شرکت‌ها شبکه داخلی میباشد. به طور مثال شبکه ملی در ایران نوعی از شبکه‌های داخلی ( اینترانت ) میباشد.
شبکه خارجی ( Extranet )
یک شبکه خارجی یک شبکه یا یک شبکه متصل است که به لحاظ قلمرو محدود به یک سازمان یا نهاد است ولی همچنین شامل اتصالات محدود به شبکه‌های متعلق به یک یا چند سازمان یا نهاد دیگر است که معمولاً ولی نه همیشه قابل اعتماد هستند. برای نمونه مشتریان یک شرکت ممکن است که دسترسی به بخش‌هایی از شبکه داخلی آن شرکت داشته باشند که بدین ترتیب یک شبکه خارجی درست میشود، چراکه از دیدگاه امنیتی این مشتریان برای شبکه قابل اعتماد به نظر نمی‌رسند. همچنین از نظر فنی می‌توان یک شبکه خارجی را در گروه شبکه‌هایدانشگاهی، کلان‌شهری، گسترده یا دیگر انواع شبکه (هر چیزی غیر از شبکه محلی) به حساب آورد، چراکه از نظر تعریف یک شبکه خارجی نمی‌تواند فقط از یک شبکه محلی تشکیل شده باشد، چون بایستی دست کم یک اتصال به خارج از شبکه داشته باشد.
شبکه اینترنت ( Internet )
شبکه ویژه‌ای از شبکه‌ها که حاصل اتصالات داخلی شبکه‌های دولتی، دانشگاهی، عمومی و خصوصی در سرتاسر دنیا است. این شبکه بر اساس شبکه اولیه‌ای کار می‌کند که آرپانت ( ARPANET ) نام داشت و به‌وسیله موسسه آرپا ( ARPA ) که وابسته به وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا است ایجاد شد. همچنین منزلگاهی برای وب جهان‌گستر ( WWW ) است. در لاتین واژه Internet برای نامیدن آن بکار می‌رود که برای اشتباه نشدن با معنی عام واژه شبکه متصل حرف اول را بزرگ مینویسند. اعضای شبکه اینترنت یا شرکت‌های سرویس دهنده آنها از آدرسهای IP استفاده می‌کنند. این آدرسها از موسسات ثبت نام آدرس تهیه می‌شوند تا تخصیص آدرسها قابل کنترل باشد. همچنینسرویس دهندگان اینترنت و شرکت‌های بزرگ، اطلاعات مربوط به در دسترس بودن آدرس‌هایشان را بواسطه قرارداد دروازه لبه ( BGP ) با دیگر اعضای اینترنت مبادله می‌کنند.
LAN یا شـبکه محلی
LAN مخفف عبارت LOCAL AREA NETWORK یا شبکه کامپیوتری محلی است. LAN یک سیستم ارتباطی سرعت بالاست که برای اتصال کامپیوتر ها و دیگر تجهیزات ( مانند: پرینتر، اسکنر، دستگاه کپی و ... ) به یکدیگر طراحی شده است. البته LAN برای یک ناحیه کوچک مانند یک ساختمان یا یک شرکت و مانند آن طراحی شده است. با اتصال چند شبکه محلی یا LAN به یکدیگر می توانید یک شبکه بزرگتر به نام WAN یا WIDE AREA NETWORK بسازید. یک شبکه کامپیوتری به شما اجازه می دهد تا از قطعات و تجهیزات کامپیوتری به طور مشترک استفاده کنید؛مثلاً می توانید در خرید تعداد زیادی تجهیزات گرانقیمت از قبیل پرینتر، DVD-WRITER و... و برنامه‌های کاربردی صرفه جویی کنید. چون می توانید آنها را بین چند کامپیوتر به اشتراک بگذارید. برتری دیگر شبکه سهولت استفاده گروهی از اطلاعات است. به طوریکه از یک کامپیوتر می توان اطلاعات مورد نظر به همه کامپیوتر ها انتقال داد.
شبکه های محلی که گاه به آنها شبکه های خانگی هم گفته می شود تکنولوژی دستیابی اشتراکی را اجرا می کنند. در همه این شبکه ها مسیر انتقال اطلاعات معمولاً کابل کواکسیال، کابل دو سیمه یا کابل فیبر نوری است وجود دارد. ارتباط فیزیکی با شبکه از طریق یک کارت شبکه یا یک کارت رابط شبکه یا NIC که مخفف عبارات NETWORK INTERFACE CARD است انجام می پذیرد. کارت شبکه که یک قطعه سخت افزاری در داخل کامپیوتر است امروزه به شکلهای مختلف در بازار یافت می شود. کابل شبکه در نهایت به کارت شبکه متصل است. بعد از اتصال سخت افزاری نرم افزار شبکه ارتباط بین کامپیوتر ها و دیگر تجهیزات را که هر کدام را یک ایستگاه می نامیم مدیریت می کند. برای ارسال یک پیغام از یک کامپیوتر یا دریافت آن نرم افزار شبکه پیغام مزبور را به بسته های اطلاعاتی تقسیم می کند. ( البته در صورتیکه پیغام برای قرار گرفتن در یک بسته اطلاعاتی بزرگ باشد. ) هر بسته اطلاعاتی غیر از اینکه حامل اطلاعات ماست دارای یک سر برگ و یک دنباله است. که حامل اطلاعاتی خاص آن بسته و مقصد آن است. که بوسیله این اطلاعات مشخص می شود که بسته ها باید کجا بروند و چگونه در مقصد به یکدیگر متصل شوند.
کارت شبکه بسته های اطلاعاتی را روی شبکه با جریانی از اطلاعات با ایجاد تغییرات در سیگنال های الکتریکی ارسال می‌کند. وقتی اطلاعات روی کابل شبکه در حال انتقال است هر کارت شبکه مقصد بسته های اطلاعاتی را چک می کند. تا در صورت مطابقت آدرس خود با آدرس مقصد بسته اطلاعات آن را کپی کرده و به کامپیوتر یا دستگاه خود منتقل کند.
توپولوژی Topology
هر LAN یا شبکه محلی توپولوژی یا چیدمان هندسی خود را دارد؛
الگوی هندسی استفاده شده جهت اتصال کامپیوترها ، توپولوژی نامیده می شود. توپولوژی انتخاب شده برای پیاده سازی شبکه ها، عاملی مهم در جهت کشف و برطرف نمودن خطاء در شبکه خواهد بود. انتخاب یک توپولوژی خاص نمی تواند بدون ارتباط با محیط انتقال و روش های استفاده از خط مطرح گردد.
سه توپولوژی پایه وجود دارد: Bus ( خطی یا گذرگاه ) ، Ring (حلقوی )، Star ( ستاره ای ). بیشتر شبکه های محلی ترکیبی از این سه چیدمان هستند.
در توپولوژی Bus یا خطی همه دستگاهها به کابل مرکزی یا همان باس متصل می شوند.
در توپولوژی Ring دستگاهها به یک حلقه بسته متصل شده اند. به طوریکه هر دستگاه به دستگاه بعدی متصل می شود. این یک توپولوژی قوی است به طوریکه در صورت بروز اشکال در یک دستگاه به احتمال زیاد کل شبکه دچار مشکل نمی شود.
در توپولوژی Star یا ستاره همه دستگاهها به یک هاب ( Hub ) مرکزی متصل می شوند. و از طریق آن اطلاعات به مقصد هدایت می شوند. اگر مقصد اطلاعات در داخل شبکه اِستار باشد هاب آن اطلاعات را به دستگاه مقصد که می تواند یک کامپیوتر، پرینتر یا... باشد انتقال میدهد ولی اگر مقصد خارج از شبکه اِستار باشد هاب اطلاعات را به یک روتر ارسال می کند.
بسته به توپولوژی و تجهیزات و فرمت ارسال اطلاعات یک شبکه محلی کامپیوتری می تواند تا سرعت 100Mbps به انتقال اطلاعات بپردازد.
کابل Network Cable
در شبکه های محلی از کابل بعنوان محیط انتقال و بمنظور ارسال اطلاعات استفاده می گردد. از چندین نوع کابل در شبکه های محلی استفاده می گردد. در برخی موارد ممکن است در یک شبکه صرفا" از یک نوع کابل استفاده و یا با توجه به شرایط موجود از چندین نوع کابل استفاده گردد. نوع کابل انتخاب شده برای یک شبکه به عوامل متفاوتی نظیر : توپولوژی شبکه، پروتکل و اندازه شبکه بستگی خواهد داشت . آگاهی از خصایص و ویژگی های متفاوت هر یک از کابل ها و تاثیر هر یک از آنها بر سایر ویژگی های شبکه، بمنظور طراحی و پیاده سازی یک شبکه موفق بسیار لازم است .
کابل شبکه می تونه به صورت کابل کواکسیال Coaxial ، فیبر نوری و همینطور زوج به هم تابیده باشد. کابل کواکسیال که دیگر استفاده نمی‌گردد یا بندرت مورد استفاده قرار میگیرد ( به خاطر عدم انعطاف و محدودیت اندازه و … ). کابل فیبر نوری هم که قیمت بسیار بالایی دارد و در حال حاضر بیشتر در پروژه‌های دولتی، نظامی و گسترده استفاده می‌گردد. برای مصارف خانگی شبکه، فعلا کابل رشته‌ای یا زوج به هم تابیده استفاده میشود ( همین کابل LAN متداول ). کابل شبکه مثل کابل تلفن است با این تفاوت که کابل تلفن 2 یا 4 سیم داره اما کابل شبکه دارای 8 رشته میباشد.
کابل Unshielded Twisted pair ) UTP )
متداولترین نوع کابلی که در انتقال اطلاعات استفاده می گردد ، کابل های بهم تابیده می باشند. این نوع کابل ها دارای دو رشته سیم یا بیشتر به هم پیچیده هستند. کابل های بهم تابیده دارای دو مدل متفاوت : Shielded ( روکش دار ) و Unshielded ( بدون روکش ) میباشند. کابل UTP( زوج به هم تابیده بدون شیلد ) نسبت به کابل STP( زوج به هم تابیده شیلد دار )، بمراتب متداول تر بوده و در اکثر شبکه های محلی استفاده می گردد. کیفیت کابل های UTP متغیر بوده و از کابل های معمولی استفاده شده برای تلفن تا کابل های با سرعت بالا را شامل می گردد. کابل دارای چهار زوج سیم بوده و درون یک روکش قرار می گیرند. هر زوج با تعداد مشخصی پیچ تابانده شده ( در واحد اینچ ) تا تاثیر پذیری آن از سایر زوج ها و یاسایر دستگاههای الکتریکی کاهش یابد.
دسته بندی کابل شبکه Category
کابل شبکه بر اساس سرعت و پهنای باند و خصوصیات الکترونیکی ، به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که به این دسته‌ها Category میگویند و به طور مخفف Cat مینویسند. مثلا وقتی میگویند کابل شبکه Cat 5 یعنی کابل شبکه از دسته پنجم هست...
کاربردهای شبکه
هسته اصلی سیستم های توزیع اطلاعات را شبکه های کامپیوتری تشکیل می دهند. مفهوم شبکه های کامپیوتری بر پایه اتصال کامپیوتر ها و دیگر تجهیزات سخت افزاری به یکدیگر برای ایجاد امکان ارتباط و تبادل اطلاعات استوار شده است. گروهی از کامپیوتر ها و دیگر تجهیزات متصل به هم را یک شبکه می نامند. کامپیوتر هایی که در یک شبکه واقع هستند، میتوانند اطلاعات، پیام، نرم افزار و سخت افزارها را بین یکدیگر به اشتراک بگذارند. به اشتراک گذاشتن اطلاعات، پیام ها و نرم افزارها، تقریباً برای همه قابل تصور است در این فرایند نسخه ها یا کپی اطلاعات نرم افزاری از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر منتقل می شود. هنگامی که از به اشتراک گذاشتن سخت افزار سخن می گوییم به معنی آن است که تجهیزاتی نظیر چاپگر یا دستگاه مودم را می توان به یک کامپیوتر متصل کرد و از کامپیوتر دیگر واقع در همان شبکه، از آن ها استفاده نمود.
به عنوان مثال در یک سازمان معمولاً اطلاعات مربوط به حقوق و دستمزد پرسنل در بخش حسابداری نگهداری می شود. در صورتی که در این سازمان از شبکه کامپیوتری استفاده شده باشد، مدیر سازمان می تواند از دفتر خود به این اطلاعات دسترسی یابد و آن ها را مورد بررسی قرار دهد. به اشتراک گذاشتن اطلاعات و منابع نرم افزاری و سخت افزاری دارای مزیت های فراوانی است. شبکه های کامپیوتری می توانند تقریباً هر نوع اطلاعاتی را به هر شخصی که به شبکه دسترسی داشته باشد عرضه کنند. این ویژگی امکان پردازش غیر متمرکز اطلاعات را فراهم می کند. در گذشته به علت محدود بودن روش های انتقال اطلاعات کلیه فرایند های پردازش آن نیز در یک محل انجام می گرفته است. سهولت و سرعت روش های امروزی انتقال اطلاعات در مقایسه با روش هایی نظیر انتقال دیسکت یا نوار باعث شده است که ارتباطات انسانی نیز علاوه بر مکالمات صوتی، رسانه ای جدید بیابند.
به کمک شبکه های کامپیوتری می توان در هزینه های مربوط به تجهیزات گران قیمت سخت افزاری نظیر هارد دیسک، دستگاه های ورود اطلاعات و... صرفه جویی کرد. شبکه های کامپیوتری، نیازهای کاربران در نصب منابع سخت افزاری را رفع کرده یا به حداقل می رسانند.
از شبکه های کامپیوتری می توان برای استاندارد سازی برنامه های کاربردی نظیر واژه پردازها و صفحه گسترده ها، استفاده کرد. یک برنامه کاربردی می تواند در یک کامپیوتر مرکزی واقع در شبکه اجرا شود و کاربران بدون نیاز به نگهداری نسخه اصلی برنامه، از آن در کامپیوتر خود استفاده کنند.
استاندارد سازی برنامه های کاربردی دارای این مزیت است که تمام کاربران و یک نسخه مشخص استفاده می کنند. این موضوع باعث می شود تا پشتیبانی شرکت عرضه کننده نرم افزار از محصول خود تسهیل شده و نگهداری از آن به شکل موثرتری انجام شود.
مزیت دیگر استفاده از شبکه های کامپیوتری، امکان استفاده از شبکه برای برقراری ارتباطات روی خط ( Online ) از طریق ارسال پیام است. به عنوان مثال مدیران می توانند برای ارتباط با تعداد زیادی از کارمندان از پست الکترونیکی استفاده کنند.
SAMAVi ©
